Opnieuw in het Amsterdam-Zuid van jeugd- en kinderjaren.
Net als in mijn eerdere ‘Amsterdamse’ romans Zuidelijke Wandelweg en De zomer van Icarus laat ik in Terug naar de Stichtstraat de Rivierenbuurt een prominente rol spelen.
De tekenende en schilderende verteller komt dit keer in aanraking met een vroegere, inmiddels bejaarde buurman uit de Stichtstraat, die allerlei onwaarheden beweert over hun gedeelde geschiedenis. Leugens waarin de man zelf lijkt te geloven, en de vraag rijst waar deze neiging tot liegen vandaan komt.
Het antwoord zou weleens kunnen liggen in het oorlogsverleden van de oude buurman, een drama en trauma te pijnlijk om niet verdrongen dan wel vervormd te worden.
Om het geheim daarachter te ontsluieren zet de verteller zijn eigen herinneringen, zijn fantasie en tekentalent ten volle in. Daarbij roept hij een haarscherp beeld op van een straat in Amsterdam-Zuid tijdens de naoorlogse wederopbouw, van aardige en minder aardige buren en hun al dan niet verknipte kinderen. Ook laat hij ons meewandelen door de Rivierenbuurt, dat fascinerende en fraai gebouwde labyrint uit het interbellum, waar oud zeer en schoonheid hand in hand gaan en weidse perspectieven een blik op nu en vroeger bieden. Kortom, tekenwerk in woorden, poëzie in beelden en een verhaallijn die tot nadenken stemt over geschiedenis versus geschiedvervalsing. .
Een fragment
Onze afspraak zou een week later plaatsvinden. Tijd genoeg om het troebele beeld van Chris Bloemhart, die vreemde oude buurman, scherp te stellen. Het geheugen is een verrekijker met vele lenzen. Het hielp me om in gedachten alvast klaarheid te stichten in een periode die ik steeds meer als een vorig leven ervoer: kinderjaren in Amsterdam-Zuid te midden van naoorlogse wederopbouwwoningen, de Stichtstraat in de enclave waarvan de Rivierenlaan – sinds 1964 President Kennedylaan – de grens vormde, met het pompstation van Dirk van der Mark als douanepost.
Aan de overkant begon een andere stad die mij vervulde met een diep en onbestemd verlangen, maar waar het ook niet pluis was. De straten vernoemd naar verre waterlopen droegen nog steeds het duister van bezetting en vervolging in zich. Ook de glorieuze Rooseveltlaan en Churchilllaan die de buurt daar als een vork omklemden, verwezen op hun manier naar zwarte bladzijden, evenals de Vrijheidslaan, voorheen Stalinlaan.
Wat een verschil met het tegelijk grijze en groene buurtje waar ik ben opgegroeid, aanvankelijk grenzend aan boerenland met koeien. Liggen daar mijn oudste herinneringen niet begraven, in een ondergrond die uitnodigt tot archeologie in ruimte en tijd? En het schimmenspel te schetsen waarin de gestalte van Chris Bloemhart langzaam zichtbaar wordt?
PG
De pers over Het smeedwerk van herinnering (2021):
‘In dit boek heeft Paul Gellings herinnering en heimwee galant aaneengeklonken.’ – Arjan Peters
‘Een mooie Proustiaanse vertelling.’ – Michaja Langelaan in Argus
Terug naar de Stichtstraat: ISBN 97890 5452 424 3 / NUR 301 / 182 pagina’s / € 19,50/ 12,5 x 20 cm / omslag met flappen/ omslagontwerp: Ruurd de Boer/ verschijnt 12 oktober 2023 bij Uitgeverij Passage, Groningen/ Presentatie ’s avonds vanaf 19.00 uur bij Van der Velde in de Broeren, Zwolle
